Szmer nad sercem
26 lutego, 2019Szmery nad sercem u dzieci są stosunkowo częstym rozpoznaniem, z jakim mali pacjenci kierowani są do kardiologa. Z reguły wywołuje to strach i niepokój rodziców, ponieważ na myśl przychodzi możliwość wystąpienia wady lub choroby serca u dziecka. Rzeczywiście szmer nad sercem u dzieci z istniejącą wadą serca stwierdzany jest najczęściej jako pierwszy objaw. Ale należy zdecydowanie podkreślić, że wykrycie szmeru nad sercem nie jest równoznaczne z rozpoznaniem choroby. Jest to stwierdzenie podczas badania dziecka pewnego szczególnego objawu, do jakich zalicza się właśnie szmery nad sercem.
Szmery to dźwięki powstające w sercu, a także naczyniach krwionośnych podczas przepływu krwi, kiedy to płynąca krew ulega pewnym zawirowaniom, inaczej turbulencjom. Przepływ zmienia się z liniowego w turbulentny, powodując powstawanie dźwięków, wykrywanych przez specjalistę podczas osłuchiwania serduszka dziecka. Szmery powstają ponadto wskutek zwiększenia objętości krwi, szybkości przepływu oraz wzrostu gradientu ciśnienia przez zastawki lub przegrody wewnątrzsercowe. Do wystąpienia takich zjawisk osłuchowych jak szmery dochodzi w przypadku obecności nieprawidłowych otworów w przegrodach serca oraz nieprawidłowych połączeń pomiędzy naczyniami krwionośnymi.
Szmery nad sercem są stwierdzane u dzieci dość często i występują one w większości u małych pacjentów ze zdrowym serduszkiem. Takie szmery, powstające w całkowicie zdrowym sercu, bez wady anatomicznej i innych zmian chorobowych określane są mianem szmerów niewinnych (przygodnych). Występowanie szmerów niewinnych nie ma znaczenia patologicznego, ponieważ nie zaburzają one czynności serca i nie powodują następstw hemodynamicznych, mogących zagrażać zdrowiu i życiu dziecka.
Szacuje się, że szmery niewinne występują u ponad połowy populacji dziecięcej i stwierdza się je w całym okresie wieku dziecięcego. Zanikają samoistnie na pewnym poziomie rozwoju dziecka.
Zarówno powstawaniu, jak i nasilaniu się głośności szmerów niewinnych sprzyjają czynniki mające wpływ na zwiększenie szybkości przepływu krwi. Dlatego tego typu zjawiska akustyczne mogą pojawiać się lub zwiększać swoją intensywność w czasie gorączki i różnego rodzaju stanów i napięć emocjonalnych, po wysiłku fizycznym, a także po zmianie pozycji ciała z siedzącej lub stojącej na leżącą. Wszędzie tam, gdzie wzrasta częstotliwość uderzeń serca, nasila się szmer niewinny. Istotną cechą szmerów niewinnych jest właśnie zmienność nasilenia ich głośności u tego samego dziecka w zależności od różnych czynników.
W przypadku stwierdzenia u dziecka szmeru nad sercem powinno się skonsultować dziecko u specjalisty kardiologii dziecięcej, który przeprowadzając dokładne badanie dokona identyfikacji szmeru. Jest to niezbędne dla zdrowia i bezpiecznego rozwoju dziecka!
Kardiolog dziecięcy w diagnostyce szmeru nad sercem przeprowadzi dokładne badanie, które poprzedzi szczegółowy wywiad, czyli informacje o dotychczasowym rozwoju dziecka, przebytych chorobach, zażywanych lekach, a także występowaniu wad i chorób serca u innych członków rodziny. Badanie lekarskie obejmuje dokładne osłuchiwanie, które pozwoli specjaliście na określenie: stopnia głośności szmeru w skali Levine’a, miejsca gdzie szmer jest słyszalny najgłośniej, a także kierunku promieniowania szmeru oraz umiejscowienia w cyklu pracy serca (szmer skurczowy, rozkurczowy, ciągły). Następny etap konsultacji kardiologicznej to badanie ECHO serca, umożliwiające szczegółową ocenę budowy i czynności serca oraz naczyń krwionośnych okalających mięsień sercowy. Dzięki temu badaniu kardiolog jest w stanie wykryć lub wykluczyć nieprawidłowości w serduszku dziecka oraz bardzo często jest możliwe określenie dokładnej przyczyny obecności szmeru. Dotyczy to występowania całkowicie niegroźnej niewielkiej niedomykalności zastawki trójdzielnej lub obecności struktury ścięgnistej w lewej komorze serca.
Badaniem dodatkowym wykonywanym często przez konsultującego kardiologa jest badanie EKG, pozwalające wykazać występowanie ewentualnych zaburzeń rytmu serca (arytmii).
Specjalista kardiologii dziecięcej po przeprowadzeniu w/w badań i ustaleniu rodzaju szmeru informuje rodziców dziecka o przyczynach występowania tego objawu oraz o wskazaniach do dalszego postępowania.
W przypadku wykrycia wady lub choroby serca dalsze postępowanie specjalistyczne odbywa się w ośrodku klinicznym.
!! Dzieci z rozpoznanym szmerem niewinnym nad sercem nie wymagają leczenia oraz jakichkolwiek ograniczeń trybu życia i aktywności ruchowej. Jednakże musi to zostać stwierdzone przez specjalistę kardiologii dziecięcej!!
Szmer nad sercem to nie choroba, ale objaw, którego nie wolno lekceważyć z uwagi na dobro dziecka.
W Centrum Medycznym RADMED diagnostykę szmerów nad sercem u dzieci w oparciu o badanie echokardiograficzne przeprowadza dr n. med. Marek Niwald – ceniony specjalista kardiologii dziecięcej z wieloletnim stażem pracy w ośrodku klinicznym i ogromnym doświadczeniem w zakresie diagnostyki wad serca u dzieci.